ความเครียดกับผิวหนัง ส่งผลอย่างไรต่อเรา?

มีความเกี่ยวข้องกันพอสมควร ทั้งจากฮอร์โมนที่เปลี่ยนไปเมื่อเครียด และจากพฤติกรรมที่เปลี่ยนตามอารมณ์ เช่น เกา แกะ แคะผิวมากขึ้น ในโรคผิวหนังบางชนิด เช่น โรคสะเก็ดเงิน ผื่นภูมิแพ้ผิวหนัง หรือผื่นลมพิษ พบว่าช่วงที่มีความเครียดสะสม อาการอาจกำเริบหรือเป็นมากขึ้นได้

ในหลายกรณี เมื่อร่างกายและจิตใจอยู่ในภาวะสมดุล ระดับฮอร์โมน ความดันโลหิต การนอนหลับ และพฤติกรรมการใช้ชีวิตมักดีขึ้นร่วมกัน ผิวจึงมีโอกาสฟื้นฟูตัวเอง ลดการอักเสบและการระคายเคืองได้ดีขึ้น และอาจช่วยให้การรักษาปัญหาผิวที่มีอยู่ดูเหมือนตอบสนองได้ดีขึ้นในบางราย อย่างไรก็ตาม การเปลี่ยนแปลงที่เกิดขึ้นจะแตกต่างกันไปตามสภาพผิวและปัจจัยอื่นของแต่ละคน

ความเครียดอาจสัมพันธ์กับการกำเริบของโรคผิวหนังบางกลุ่ม เช่น สิว ผื่นภูมิแพ้ผิวหนัง โรคสะเก็ดเงิน ผื่นลมพิษ รวมถึงอาการคันที่ไม่มีรอยโรคชัดเจนในบางราย ความเครียดไม่ได้เป็นสาเหตุเดียว แต่เป็นหนึ่งในปัจจัยที่ทำให้อาการเดิมที่มีอยู่ชัดขึ้นหรือเรื้อรังมากขึ้น

การนอนหลับไม่เพียงพอจากความเครียดสะสม อาจทำให้ผิวดูหมอง คล้ำง่าย มีถุงใต้ตา และฟื้นตัวจากการอักเสบได้ช้าลง นอกจากนี้ยังอาจทำให้ร่างกายหลั่งฮอร์โมนความเครียดต่อเนื่อง ส่งผลให้สิวหรือผื่นบางชนิดกำเริบได้ง่าย การให้ความสำคัญกับคุณภาพการนอนจึงเป็นส่วนหนึ่งของการดูแลทั้งสุขภาพจิตและสุขภาพผิวควบคู่กันไป

อาจเริ่มจากการจัดตารางพักผ่อนให้เหมาะสม ฝึกผ่อนคลายด้วยวิธีที่ทำได้ในชีวิตประจำวัน เช่น เดินเล่น ฟังเพลง หายใจลึก ๆ หรือทำกิจกรรมที่ช่วยเบี่ยงเบนความคิดด้านลบ ควบคู่กับการดูแลผิวตามขั้นตอนพื้นฐาน เช่น ล้างหน้าอย่างอ่อนโยน บำรุงให้ชุ่มชื้น และปกป้องผิวจากแสงแดดอย่างสม่ำเสมอ หากอาการผิวไม่ดีขึ้นหรือตึงเครียดต่อเนื่อง ควรปรึกษาแพทย์ หรือบุคลากรที่ดูแลด้านสุขภาพจิตเพิ่มเติม

การออกกำลังกายสม่ำเสมอในระดับที่เหมาะกับร่างกายอาจช่วยลดความตึงเครียด ปรับสมดุลฮอร์โมนและการไหลเวียนเลือด ซึ่งมีส่วนสนับสนุนให้ผิวแลดูสดใสขึ้นในบางคน อย่างไรก็ตาม ควรเลือกกิจกรรมที่เหมาะสม ดูแลความสะอาดผิวหลังออกกำลังกาย และไม่คาดหวังผลเฉพาะที่ผิวอย่างเดียว แต่มองเป็นการดูแลสุขภาพโดยรวม

หากมีผื่น คัน สิว หรือรอยโรคบนผิวที่เป็นเรื้อรัง เป็นซ้ำ ๆ หรือมีผลต่อการใช้ชีวิตประจำวัน เช่น นอนไม่หลับ เครียดมาก ไม่กล้าใช้ชีวิตสังคม แม้จะพยายามดูแลตัวเองแล้ว แนะนำให้พบแพทย์เพื่อตรวจประเมินสภาพผิว และพูดคุยถึงปัจจัยอื่น ๆ เช่น การนอน ความเครียด การใช้ยา หรือโรคประจำตัว เพื่อวางแผนการดูแลร่วมกันให้เหมาะกับแต่ละคน

การจัดการความเครียดเป็นส่วนสำคัญที่ช่วยสนับสนุนการรักษาปัญหาผิวให้มีแนวโน้มดีขึ้นได้ แต่ไม่ได้ทดแทนการรักษาด้วยยาในกรณีที่มีโรคผิวหนังชัดเจน ในหลายกรณีอาจต้องใช้ทั้งการรักษาทางการแพทย์ควบคู่กับการดูแลสุขภาพจิตและการปรับพฤติกรรม จึงอาจทำให้เห็นการเปลี่ยนแปลงที่ชัดเจนขึ้นในบางคน ทั้งนี้ขึ้นกับสภาพผิว โรคประจำตัว และปัจจัยอื่น ๆ ของแต่ละคน ทั้งนี้ ควรปรึกษาแพทย์ก่อนปรับลดยาหรือหยุดยาเอง

แนะนำให้หลีกเลี่ยงการแกะสิว เกาผิวแรง ๆ นอนดึกเป็นประจำ ดื่มเครื่องดื่มที่มีคาเฟอีนหรือแอลกอฮอล์มากเกินไป และการส่องกระจกซ้ำ ๆ ในช่วงที่เครียดจนทำให้รู้สึกไม่ดีต่อภาพลักษณ์ตัวเองมากขึ้น การให้เวลาแก่ตัวเองในการพักผ่อน พูดคุยกับคนที่ไว้ใจได้ หรือขอคำปรึกษาจากบุคลากรทางด้านสุขภาพจิต เป็นอีกส่วนหนึ่งที่ช่วยดูแลทั้งความเครียดและสุขภาพผิวไปพร้อมกัน